مروری بر تاریخچه، اهداف و دوره‌های مختلف مسابقه داستان‌نویسی «خودنویس»

به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، از نخستین روزهایی که «خودنویس» به همت نشر صاد از اعضای خانواده نشر سازمان تبلیغات اسلامی متولد شد، هدفی روشن در پیش داشت؛ پرورش نویسندگانی که رؤیای روایت در دلشان زنده است اما هنوز نخستین اثرشان را ننوشته یا منتشر نکرده‌اند. امروز، در ششمین گام، این مسابقه با کارگاه‌ها، داوری چندلایه و حمایت مداوم، نه‌ تنها جریانی تازه در ادبیات معاصر ایران ساخته، بلکه در پی آن است که صدای نسل تازه‌ای از داستان‌نویسان را به گوش همگان برساند.

مسابقه‌ داستان‌نویسی «خودنویس»یک برنامه‌ داستان‌نویسی ملی است که برای نخستین‌بار در سال ۱۳۹۷ برگزار شد و هدف اصلی آن، شناسایی و حمایت از استعدادهای جوان و نوقلم است. این مسابقه با تأکید بر فضای آموزنده و حمایتی، تا کنون دوره‌های متعددی را پشت سر گذاشته و اکنون ششمین دوره خود را آغاز کرده است. نشر صاد با تأکید بر ایجاد مدرسه داستان و فضای آموزشی مداوم، در حال تکوین نهادی رسمی برای پرورش نویسندگان ایرانی است. 

مخصوص قلم اولی‌ها

خودنویس ویژه نویسندگانی است که اولین اثر داستانی آن‌ها هنوز منتشر نشده؛ در واقع شرط نخست شرکت در این مسابقه «ارسال اثری است که ناشناخته باشد و اولین کار رمان ثبت‌شده‌ نویسنده باشد». این جشنواره در دوره‌های پیشین خود موضوعاتی همچون؛خانواده، ازدواج، فرزندآوری، اقوام ایرانی، قدرت‌های جهان، مشاهیر، ایران آینده و بخش ویژه فلسطین و غزه،عزت ملی، خودباوری، رشادت اقوام، اقتدار و جایگاه زنان تاریخ ایران را بررسی کرد.

این مسابقه به‌ صورت هدفمند برگزار می‌شود؛ یکی از اهداف کلیدی «خودنویس» ایجاد انگیزه و شوق نوشتن در نویسندگان جوان و کم‌تجربه است؛ کسانی که شاید تاکنون به دلیل کمبود اعتمادبه‌نفس یا دسترسی محدود، در عرصه‌ نویسندگی قدم نگذاشته‌اند. برای این منظور، بخش داوری شامل جلسات حضوری و مجازی با اساتید حرفه‌ای و فراهم‌آوردن امکان بازخورد مستقیم در قالب کارگاه‌های آموزشی در نظر گرفته شده که فرایند انتخاب به این ترتیب است؛

مرحله اول: شرکت‌کنندگان طرح رمان خود (بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ کلمه) را ارسال می‌کنند و داوران، با تأکید بر خلاقیت و قابلیت تبدیل طرح به رمان، حدود ۲۰ طرح برتر را انتخاب می‌کنند.

مرحله دوم: طرح‌های منتخب در کارگاه‌های گروهی بانظارت مربیان برجسته مانند: حمید بابایی، میرشمس‌الدین فلاح هاشمی، مهدی زارع، علی مهر، نرگس فرجاد، حسین‌علی جعفری و... شرکت می‌کنند تا تبدیل به داستان بلند یا رمان شوند. در نهایت، داوری مجدد و دقیق‌تری انجام می‌شودکه در آن 3 اثر برتر نهایی انتخاب می‌شوند.

در این مسابقه داستان‌نویسی علاوه بر جوایز مالی، برگزیدگان در کارگاه‌ها شرکت و در برخی موارد، آثار آن‌ها با قرارداد منصفانه به‌صورت چاپی یا الکترونیکی منتشر می‌شود.

مروری بر ادوار خونویس

اولین دوره «خودنویس» در سال ۱۳۹۷ با معرفی مهدی ناظری،محمد عربی و قدسی خان‌‌بابایی به عنوان نفرات اول تا سوم برگزار شد. دومین دوره در سال ۱۳۹۹ با محوریت «استقلال» با چهار زیرمحور خوداتکایی اقتصادی، خودباوری و جنبش علمی، الگوی فرهنگ اسلامی‌ایرانی و استقلال سیاسی با معرفی برگزیدگان به پایان رسید.

سومین دوره «خودنویس» با دریافت ۹۸۲ اثر از ۶۴۹ نویسنده در مرحله اول و ۱۹ طرح برگزیده با معرفی مازیار تهرانی؛ نفر اول، مولود سوزن‌گران؛ نفر دوم وصفورا مردانی؛ نفر سوم به کار خود پایان داد. این دوره از جشنواره خودنویس در خرداد و تیر ۱۴۰۰ و با محوریت «امید و باور به توان مردم» برگزار شد.

چهارمین دوره «خودنویس» با محور کلی«اقتدار و عزت ملی» و محور ویژه «زنان تاریخ ایران» با رونمایی پوستر در ۳ خرداد ۱۴۰۳ (مصادف با سالروز آزادسازی خرمشهر) کار خود را آغاز کرد و با داورانی همچون:هادی خورشاهیان، لیلا جلینی، علی‌الله‌سلیمی، مجدالدین معلمی، محمدمهدی رسولی، ابراهیم اکبری‌دیزگاه، محمدقائم‌خانی، مهدی کفاش آثار ارسالی را بررسی کرد.

در اختتامیه این دوره که در نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ برگزار شد، راضیه سلیمی برای اثر «اثر خون و خاک» نفر اول، مجید عبدی‌خلیفه برای «آرش دخمه‌ها» نفر دوم و سیدعباس حسینی‌مقدم با اثر «نی مه در شرجی» به‌ عنوان برگزیدگان معرفی شدند. همچنین فاطمه املائی برای «دوربین بازی» تندیس شایسته تقدیر را دریافت کرد.

پنجمین دوره که در ۳۰ تیر ۱۴۰۳، فراخوان آن منتشر شد، با محورهای متنوعی شامل خانواده، ازدواج، فرزندآوری، آینده‌سازان، اقوام غیور، مبارزه با استکبار، چهره‌های مبارز، رشد علمی، مشاهیر ادبی و هنری، ایران آینده، و بخش ویژه فلسطین و غزه منتشر شد. علاقه‌مندان برای شرکت در این دوره تا ۷ شهریور ۱۴۰۳، با یک تمدید دو هفته‌ای برای جبران تعطیلات و رویدادهای مذهبی مانند اربعین فرصت ارسال اثر داشتند. در مرحله اول داوری طرح‌ها بررسی شده وحدود 17 طرح برای ورود به کارگاه‌ها انتخاب شدند.

همچنین دوره سه‌جلسه‌ای طرح‌نویسی توسط حمید بابایی، کارگاه‌های تخصصی رمان‌نویسی برای چند ماه از مهر تا فروردین بانظارت اساتید برجسته و کارگاه ویژه برای موضوع فلسطین توسط حسین‌علی جعفری برگزار شد.

اختتامیه رسمی این دوره از مسابقه داستان‌نویسی در ۲۰ خرداد ۱۴۰۴، در سالن همایش خبرگزاری مهر برگزار شد. در این مراسم، جوایزبرگزیدگان اهدا و دبیر دوره ششمین دوره معرفی شد.

برگزیدگان پنجمین دوره یوسف علی‌پورنفر اول، زهرا حکیمیان نفر دوم و زهرا گلشنبه‌ نفر سوم این دوره خودنویس معرفی شدند. همچنین، ۱۴ برگزیده دیگر نیز در دسته‌ منتخب قرار گرفتند، از جمله مریم صفدری، نجمه سامانی، فاطمه مختاری‌فرد.

خودنویس در ایستگاه ششم

هم‌زمان با اختتامیه‌ پنجم، دوره‌ ششم مسابقه نیز با عنوان محور موضوعی «خلیج همیشه‌فارس» اعلام شد؛ محورهای مرتبط نیز شامل عزت و اقتدار ملی، استقلال و خودباوری، حماسه‌ها، اسطوره‌های بومی، رشادت اقوام، زنان بزرگ ایران‌زمین، سبک زندگی ایرانی-اسلامی، پاسداشت سرمایه‌های ملی-طبیعی و فرهنگ تمدن ایرانی بودند.

مهلت ارسال این دوره تا ۱۵ مرداد ۱۴۰۴ اعلام شده و مانند دوره‌های پیشین برپایی جلسات طرح‌نویسی،کارگاه‌های تخصصی، داوری دو مرحله‌ای و حضور داوران حرفه‌ای،نشان از ساختاری هدفمند و آموزشی در این مسابقه دارد.

در این دوره تغییریا تعیین محورها متناسب با مناسبت‌هامانند فلسطین، نشان‌دهنده تأکید بر دغدغه‌های نوجوانان و جوانان در سطح ملی و منطقه‌ای است.علاوه بر جوایزنقدی، انتشار آثار و عقد قرارداد با نویسندگان و همچنین برگزاری کارگاه‌ها، یک رویکرد حمایتی درازمدت محسوب می‌شود.

با توجه به اینکه در دوره‌های گذشته تا بیش از ۸۰۰ اثر (مثلاً در دومین مسابقه) و بیش از ۱۷۴ اثر در پنجمین دوره شرکت کرده‌اند نشان‌دهنده این است که استقبال گسترده‌ای از این مسابقه شده و مشارکت روندی افزایشی داشته است.

نویسندگان را رها نمی‌كنیم
میر شمس‌الدین فلاح‌هاشمی، مدیر انتشارات صاد و دبیر علمی مسابقه داستان‌نویسی خودنویس: خودنویس از زمان آغاز، کار خود را به صورت جدی شروع کرد بنای ما برای حمایت از افرادی بود که نوقلم بودند یا از امکاناتی بهره‌مند نبودند و به دنبال این بودیم که این افراد تبدیل به نویسنده شوند.

تفاوت این مسابقه داستان‌نویسی با سایر کارگاه‌ها این است که نویسندگان را رها نمی‌کنیم و سعی کردیم دور اول مدرسه داستان به انتها برسد و دوستان در حال بازنویسی کارها هستند. همچنین در فضای ویراستاری و گویندگی نیز ورود داشتیم.در خودنویس نگاه رو به جلویی داریم. رؤیای روایت ایرانی را می‌خواهیم به مرور افزایش دهیم و ضمن توجه به جایگاه ایران در کنار نویسندگی به سوی تولید محتوا برویم. فلسطین و غزه نیز موضوع مهمی است و خیلی‌ها برای فلسطین شروع به نوشتن کردند.